’Juf, ga jij je kinderen later dwingen om te lezen?’ Deze vraag werd mij in januari gesteld door een leerling toen ik de klas uitdaagde om tegen mij en mijn duo te strijden met de Boekenbingo. Sindsdien spookt deze opmerking door mijn hoofd. Ga ik mijn eigen kinderen later dwingen? Leesdwang klinkt zo onaardig, maar lezen is wel onwijs belangrijk en volgens mij is excentrieke motivatie soms nodig om de intrinsieke motivatie te vinden.
Mijn antwoord
Mijn eerste reactie op de vraag was een volmondig ’Ja!’. Ik denk dat ik mijn kinderen ga dwingen om te lezen. Eigenlijk hoop ik dat het niet nodig is. Ik hoop dat ze, net als ik, het leesplezier vanzelf al op jonge leeftijd ontdekken en dat er geen leesdwang nodig is. Helaas ken ik genoeg verhalen over kinderen die moeite hebben met lezen, kinderen die het juiste boek maar niet gevonden krijgen en kinderen die heel veel andere hobby’s hebben en lezen niet als leuk tijdverdrijf zien. Zeker als kinderen moeten leren lezen en dat lastig vinden, is leesdwang vanuit ouders en school dan nodig. Zelf zit ik nog niet in die fase dus ik weet hoe ik het dan zou doen als moeder, maar dat er (bijna) dagelijks gelezen gaat worden lijkt mij heel logisch.
Leesdwang in de klas
Mijn leerlingen in de klas worden door mij wekelijks ‘gedwongen’ om te lezen. Ze moeten meedoen als we woorden flitsen op het bord en iedere dinsdag staat er een mini leesles gepland met daaraan gekoppeld minimaal 15 minuten stil lezen. Sommige leerlingen voelen dit moment als verplicht en vervelend, anderen balen als de timer gaat en ze moeten stoppen met lezen. Ik zou het geweldig vinden als al mijn leerlingen balen als de leestijd voorbij is, maar helaas is me dat nog geen enkel schooljaar gelukt. Wel lukt het me ieder schooljaar om één of meerdere leerlingen te laten ontdekken dat lezen leuk is.
‘Gewoon’ het juiste boek nog niet gevonden
Ik denk echt dat iedereen kan genieten van lezen. Helaas lees ik vaak berichten dat de verplichte leeslijst op de middelbare school het ‘verpest’ heeft of dat mensen boeken saai vinden. Leesdwang op een verkeerde manier, denk ik. Je moet gewoon het boek tegenkomen dat jou raakt! Ben jij als leerkracht nog nooit dat ene boek tegengekomen? Misschien juist wel mooi. Je kunt dan samen met je leerlingen het juiste boek gaan zoeken. En nee, je hoeft van mij echt niet van lezen je favoriete hobby te maken. Ik verwacht ook niet dat je net zo gek bent als ik en meer dan 100 boeken gaat lezen in een jaar. Ik hoop alleen wel dat je je leerlingen gaat helpen om het leesplezier te ontdekken. Goed kunnen lezen is namelijk best belangrijk en ik denk dat je het vooral leert door te doen.
Onze plicht als leerkrachten
Wij moeten samen met de leerlingen op ontdekkingstocht! Probeer dat boek te vinden waardoor de jouw leerling ontdekt dat lezen echt wel gaaf kan zijn. Soms is dat een boek waar de leerling te jong of oud voor zou zijn. Soms is dat een boek dat te gemakkelijk of juist te moeilijk zou zijn. Is dat erg? Ik vind van niet. In de afgelopen jaren heb ik als leerkracht van groep 7/8 regelmatig leerlingen in hun ontdekkingstocht boeken laten lezen die niet goed zouden zijn qua niveau. Zo ging een leerling door de serie ‘Handboek voor Superhelden’ vervolgens de serie ‘Superhelden.nl‘ van Marcel van Driel lezen. Momenteel leest een leerling in mijn groep 8 ‘Tempeljagers’ van Michael Reefs en wil de hele serie het liefst zelf hebben. Diezelfde leerling kwam vorig jaar in groep 7 vertellen dat lezen echt stom is. Heel eerlijk durf ik best te zeggen dat ik met alle boekpromotie, mini leeslessen en andere activiteiten met en rondom deze leerlingen aan het lezen heb gekregen.
Hou jezelf op de hoogte
Je kunt niet alle kinderboeken lezen die er zijn. Wel kun je altijd zelf een kinderboek lezen in de klas als je leerlingen lezen. Op die manier straal je meteen uit dat je leest tijdens het lezen, dit moeten de leerlingen ook, en over het boek dat je leest kun je in gesprek gaan. Ik lees altijd boeken die mijn leerlingen kunnen/mogen lezen. Als ik leerkracht van groep 3/4 zou zijn, zou ik dat waarschijnlijk ook doen.
Verder kun je jezelf op de hoogte houden door het volgen van leerkrachten op Instagram die veel delen over boeken. Kinderboekenliefde, Juf Rigoberta, juf Willemijn op Allstars, Kinderboekenjuf en nog veel meer. Zelf doe ik mee aan de Boekenbingo en ondanks dat ik veel lees, ontdek ik daardoor vaak weer net andere boeken. Wil je de boeken niet zelf lezen? Dan duik je daar de recensies in om een beeld te krijgen van de boeken.
Een andere manier op de hoogte te blijven is door naar podcasts te luisteren. De Grote Vriendelijke Podcast gaat over jeugdliteratuur, maar is voor volwassenen. Door deze podcast heb ik al wat boeken gekocht, omdat ik zo enthousiast raakt. De Waanzinnige Podcast is een podcast over kinderboeken voor en door kinderen. Met ‘de dagopening’ van Lang Leve Lezen leer je in nog geen 3 minuten een boek kennen. Voor jezelf en je leerlingen een toffe manier om nieuwsgierig te raken naar nieuwe boeken.
Leesdwang?
Tsja, ben ik voor leesdwang? Ik weet het niet. Ik ben voor lezen en leesplezier en leerkrachten die hun leerkrachten aan het lezen krijgen en leerkrachten die zelf van lezen houden. Als dat via wat leesdwang moet dan is dat zo. Laten we echter wel proberen er geen leeshaat van te maken.